Yenidoğan bebeklerde kritik doğumsal kalp hastalığı

• Yenidoğan bebekler, bazı tedavi edilebilir hastalıkların saptanması amacıyla rutin tarama testlerinden geçirilirler. Ülkemizde yapılan yenidoğan tarama testleri: fenilketonüri, hipotiroidi (topuk kan testleri), işitme testi ve kalça ultrasonudur.

• Fenil ketonüri hastalığının, ABD’ de görülme sıklığı 15000’de 1’ dir. Hipotiroidi ise 4000’ de 1 oranında görülmektedir. Doğuştan kalp hastalığı ise, çok daha yüksek oranda görülen ve yine, taranan diğer hastalıklar gibi, tedavisi mümkün olabilen bir hastalıktır.

• ABD’ de her yıl 40.000 çocuk, yeni kalp hastası olarak doğuyor. Türkiye’ de bu rakamın 10 -12 bin civarında olduğu sanılıyor.

• Doğuştan kalp hastalığı ile doğan her 4 çocuktan biri ise, doğumdan saatler veya günler içerisinde girişim gerektirecek derecede kritik durumda olmaktadır.

• Kritik durumdaki kalp hastası yenidoğan bebekler, doğduklarında tamamen normal görünebilirler. Bu bebekler, hastalıkları farkedilmeden evlerine gönderilebilirler. Bunun nedeni, anne karnında açık olan ve doğumdan hemen sonra kapanan, “duktus arteriozus” adındaki bir damardan kaynaklanmaktadır. Anne karnında akciğerler çalışmadığı için, akciğere gitmesi gereken kanı, aort damarına yönlendiren bu damar, iki büyük kalp damarı (aorta ve akciğer atardamarı) arasında adeta bir köprü görevi görmektedir. Bu iki büyük damardan bir tanesinde bir sorun olduğunda, duktus arteriozusun açık kalması kritik önem oluşturmaktadır. Doğuştan kalp hastası olduğu anlaşılmadan evine gönderilen böylesi bir bebek, Duktus damarının kapanması ile birlikte, çok ağır bir kalp yetersizliği içine girer ve hemen müdahale edilmezse, hayatını kaybedebilir.

• Doğuştan kalp hastalığını, doğumdan hemen sonra tespit etmek, çok basit ve ucuz bir testin uygulanması ile mümkün olabilir. Bu testin adı Pulse oksimetri El veya ayak parmağına yapıştırılan küçük bir elektrod yardımı ile çalışan bu cihaz, kanın oksijen derecesini ölçer. Kalp hastalığı durumunda, kirli ve temiz kanın karışmasına bağlı olarak, kanın oksijen derecesi düşük çıkacaktır.

• Pulse oksimetri testi, ideal olarak doğumdan ilk 24 saat geçtikten sonra ve bebek taburcu edilmeden önce yapılmalıdır. Testi geçemeyen bebeklerde mutlaka ekokardiyografi tetkiki ile kalbin görüntülenmesi

• Yenidoğan doğuştan kalp hastalığı taramasında hedef, özellikle 7 kritik doğuştan kalp hastalığının tespitidir. Bunlar:
  1. Doğuştan büyük damarların ters olması (Büyük arterlerin transpozisyonu)
  2. Akciğer atardamarının tıkalı olması (Pulmoner atrezi)
  3. Kalbin sağ kapağı ve karıncığının gelişmemiş olması (Triküspid atrezisi)
  4. Kalbin sol kapakları,sol karıncık ve aort damarının gelişmemiş olması (Hipoplastik sol kalp sendromu)
  5. Kalbe temiz kan getiren damarların, kirli kana karışması (Total pulmoner venöz dönüş anomalisi)
  6. Aort damarı ve akciğer atardamarının birlikte çıkması (Truncus arteriozus)
  7. Akciğere giden damarın dar olması ve kalpte geniş bir delik bulunması (Fallot tetralojisi)

• 100 bebekten birinin doğuştan kalp hastası olarak doğduğu gözönüne alındığında, doğuştan kalp hastalığı için pulse oksimetri ile yenidoğan bebek taraması yapılması bir zorunluluk olmalıdır. ABD’ de bazı eyaletlerde bu tarama kanuni zorunluluk kapsamına alınmıştır.

• Doğan her bebeğe pulse oksimetri testi yapılması hem çok kolay hem de son derece hayati bir durumdur. Yeni bebek sahibi aileler, bu testin yapılmasını doktorlarından istemelidirler.

Prof. Dr. Ersin Erek

Acıbadem Üniversitesi, Atakent Hastanesi