Koroner arter anomalileri (Kalbi besleyen koroner damarların anormal gelişimi)
Kalbi besleyen koroner damarlar, sol koroner ve sağ koroner damar olarak 2 ana kök halinde, aort damarının sol ve sağ tarafından çıkarlar ve dallanarak tüm kalbi besleyen bir damar ağı oluştururlar. Koroner arter anomalileri temel olarak 3 farklı şekilde karşımıza çıkabilirler:
- Koroner damarlardan birinin pulmoner arterden (akciğer atardamarı) çıkması
- Koroner damarlardan birinin, aort damarının karşı tarafından çıkarak, iki büyük atardamar arasında seyretmesi
- Koroner damarların kalp odacıklarından birine anormal bağlantısı (koroner arter fistülü)
- Koroner damarlardan birinin pulmoner arterden (akciğer atardamarı) çıkması:
Sol ana koroner damarın, pulmoner arterden çıkması (ALCAPA) veya sağ koroner damarın pulmoner arterden çıkması (ARCAPA) şeklinde 2 tipi mevcuttur. ARCAPA, çok daha nadir olarak görülür ve daha hafif seyreder. Şikayet oluşturmasına nadiren rastlanır.
ALCAPA anomalisinde ise, kalbin esas güçlü olan ve kanı tüm vücuda pompalayan sol karıncığını besleyen sol koroner damar, akciğer atardamarından çıkmaktadır (Şekil 1). Bu anomalide kalbin beslenmesi önemli ölçüde bozulur. Sol karıncık fonksiyonları azalır. Genellikle kalpte büyüme, genişleme sözkonusudur. Sol kalp kapakçığında (mitral kapak) yetersizlik ortaya çıkabilir. Erken bebeklik çağından itibaren ciddi kalp yetmezliği oluşur. Terleme, beslenme güçlüğü, ağlama nöbetleri görülebilir. Tanı konulması zor olduğu için bazı hastalar, kalp kası hastalığı (dilate kardiyomiyopati) olarak takip ve tedavi edilebilirler. Tanı konur konmaz ameliyat edilmesi gereklidir. Yapılacak olan bir açık kalp ameliyatı ile, sol ana koroner damar, akciğer atardamarından ayrılarak, aort damarına nakledilir. Ameliyat sonunda kalbin beslenmesi normal hale gelir. Zamanla pekçok hastada kalp fonksiyonlarının önemli ölçüde düzelmesi beklenir.
Şekil 1: Sol ana koroner damarın, pulmoner arterden çıkması (ALCAPA) anomalisi: Sağ koroner damar (RCA), aort damarından; Sol koroner damar (LAD ve Cx) akciğer atardamarından çıkmaktadır.
(Ao: Aorta; PA: Pulmoner arter)
- Koroner damarlardan birinin, aort damarının karşı tarafından çıkarak, iki büyük atardamar arasında seyretmesi
Bu anomalide, sol ya da sağ koroner damar, aort damarının karşı tarafından çıkmakta ve iki büyük ana atar damar arasında seyretmektedir. Sağ koroner damarın anormal seyirli olması daha az görülür ve şikayet yaratması çok nadirdir. Sol koroner damarın anormal seyir göstermesi durumunda ise, göğüs ağrısı, kalpte beslenme bozuklukları ve ani ölüm görülebilir. Bu şikayetlerin sebebi, sol koroner damarın, anormal çıkış yerindeki darlık ve iki ana atar damar arasında basıya uğraması nedeniyledir. Şikayetler genellikle eforla birlikte ortaya çıkar. Bu anomalinin tanı konulduğunda ameliyatla düzeltilmesi gereklidir (Şekil 2).
Şekil 2: Sol koroner damarın, aortadan çıkış anomalisi
Normal koroner damarlar Sol koroner damarın çıkış anomalisi
- Koroner damarların kalp odacıklarından birine anormal bağlantısı (koroner arter fistülü)
Bu anomalide koroner damarların çıkışları normal yerindedir. Ancak koronerlerden bir tanesi anormal olarak kalp odacıklarından birine (çoğunlukla sağ kulakçık veya sağ karıncık) açılmaktadır. Kalp kasına gitmesi gereken kanın önemli bir kısmı, bu anormal bağlantı nedeniyle kalp odacıklarına boşalır. Genellikle anormal bağlantısı olan koroner damarda büyüme ve genişleme ortaya çıkar. Bu koroner beslediği kalp kasında, beslenme kusuruna bağlı fonksiyon bozukluğu ve hatta miyokard infarktüsü ortaya çıkabilir. Kalp odacıklarına aşırı kan gitmesi sonucunda kalpte büyüme ve kalp yetmezliği görülebilir. Fazla miktarda kan kaçışına yol açan anormal bağlantılar (fistüller) kapatılmalıdır. Günümüzde bu bağlantıların uygun olanları, ameliyata gerek kalmadan kateter laboratuarında birtakım tıkayıcı cihazlarla kapatılabilmektedir. Bu işlemin uygulanamadığı durumlarda ameliyatla bağlantının kapatılması gereklidir.